Generator (၁၁-ဃ) - No Output Voltage

[Zawgyi]

ဒီတစ္ခါ passenger သေဘၤာ တစ္စီးက အေတြ႕အၾကဳံပါ။ အစက ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႐ုံးက တစ္ဖြဲ႕ သြားၿပီး deck generator ကို chemical cleaning သြားလုပ္ၾကပါတယ္။ Chemical cleaning လုပ္ေတာ့ generator ထိပ္ဘက္က အဖုံးဖြင့္၊ rotating rectifier plate ျဖဳတ္၊ chemical ကို pressure နဲ႔ မႈတ္ၿပီး winding ေတြကို clean လုပ္တာပါ။ ၿပီးမွ vanish မႈတ္၊ hot blower မႈတ္ၿပီး အေျခာက္ခံတာပါ။ သူတို႔နဲ႔အတူ အိျႏၵိယကုလား electrician တစ္ေယာက္လိုက္ကူေပးပါတယ္။ လိုအပ္တဲ့ control cable ေတြကို သူကကူၿပီး ျဖဳတ္၊ တပ္ လုပ္ေပး ပါတယ္။ ေနာက္ ၃ ရက္ေလာက္ေနေတာ့ generator ျပန္စတာ voltage မထြက္ေတာ့လို႔ ကၽြန္ေတာ့္ကို လိုက္ၾကည့္ေပးဘို႔ ေခၚတာနဲ႔ လိုက္သြား ရပါတယ္။ 

က်န္တဲ့ အဖြဲ႕ေတြ ျပန္သြားၾကပါၿပီ။ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ mechanical section က philippino တစ္ေယာက္နဲ႔ စစ္ၾကပါတယ္။ Generator အမ်ဳိးအစားက Meccalte ပါ။ 1200 kVA ေလာက္ ရွိပါတယ္။ အစဆုံး AVR အဝင္အထြက္ ႀကိဳးေတြ မွန္ရဲ႕လား စစ္ၾကည့္ပါတယ္။  ေနာက္ rotating rectifier ႀကိဳးေတြ စစ္ၾကည့္ပါတယ္။ 

Megger တိုင္းၾကည့္ေတာ့ 0.3 MOhm ေလာက္ဘဲရွိလို႔ ေလပူ နဲ႔ မႈတ္ၿပီး ထားပါတယ္။ Chemical clean လုပ္ၿပီးစမွာ moisture ရွိေတာ့ low insulation ျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။

အေတာ္ေလးၾကာလို႔ Megger ျပန္တိုင္းၾကည့္ေတာ့ 20 MOhm ေလာက္ရွိသြားပါၿပီ။ အဲဒီေတာ့မွ စက္ေမာင္းခိုင္းၿပီး output voltage ကို ေစာင့္ၾကည့္ပါတယ္။ 0V ဘဲထြက္ပါတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်တစ္ခုက residual magnetism ေပ်ာက္သြားတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ field flashing လုပ္ၾကည့္ဖို႔ ဆုံးျဖတ္လိုက္ပါတယ္။ Portable 9V battery မပါလာလို႔ သူတို႔ engine starting မွာသုံးတဲ့ battery ေတြနဲ႔ excitation ေပးဖို႔ ျပင္ဆင္ပါတယ္။ Wire ႀကိဳး အေသး ၂ ေခ်ာင္းကို AVR အထြက္ F+, F- နဲ႔ ဆက္လိုက္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ 12 V battery ရဲ႕ terminal ေတြနဲ႔ ဆက္လို႔ရေအာင္ အဆင္သင့္ လုပ္ထားပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး စက္ကို ေမာင္းခိုင္းလိုက္ပါတယ္။ Idle speed ကေန rated speed တင္ၿပီး RPM 1500 ျပည့္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ေစာေစာက excitation coil နဲ႔ ဆက္ထားတဲ့ ႀကိဳးႏွစ္ေခ်ာင္းကို + , - မွန္ေအာင္ 12V battery နဲ႔ ဆက္ေပးလိုက္ေတာ့ 400V ထြက္ပါတယ္။ ျပန္လႊတ္လိုက္ေတာ့ voltage ျပန္က်သြားပါတယ္။

ဒီ generator က AVR နဲ႔ voltage build up လုပ္ေပးတဲ့ အမ်ဳိးအစားပါ။ အခု field flashing  လုပ္ေပးတဲ့ အခ်ိန္မွာ voltage တက္လာတယ္ဆိုေတာ့ generator အပိုင္းကေကာင္းေနတဲ့ သေဘာပါ။ ဒါဆိုယင္ AVR က excitation ထုတ္မေပးတာေပါ့။ AVR က ဘာလို႔ excitation မထြက္တာလဲ ဆိုတာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ေတြ စဥ္းစားၾကည့္ပါတယ္။ ၁) AVR မေကာင္းလို႔လား ၂) AVR power supply မရလို႔လား။ ၃) AVR ရဲ႕ interlock ေတြက ျဖတ္ခ်ေနလို႔လား။ တစ္ခုခုေပါ့။

 AVR ေကာင္းမေကာင္း မသိႏိုင္ခင္ အလြယ္စစ္လို႔ရတဲ့ AVR ေပၚက fuse ကိုစစ္ၾကည့္ေတာ့ ျပတ္ေနတာ ေတြ႕ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ F+, F- ႀကိဳးကို ျဖဳတ္ၿပီး short ရွိမရွိ တိုင္းၾကည့္ေတာ့လည္း ေကာင္းပါတယ္။ Ground နဲ႔ Megger test လုပ္ေတာ့လည္း clear ျဖစ္တယ္ဆိုေတာ့ fuse လဲၿပီး ျပန္စမ္းၾကည့္ဖို႔ ဆုံးျဖတ္လိုက္ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ Ampere တူတဲ့ fuse လဲတပ္လိုက္ပါတယ္။ ၿပီးတာနဲ႔ စက္ေမာင္းလိုက္ေတာ့ fuse ျပတ္သြားပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ေသခ်ာေအာင္ exciter ကိုစစ္ၾကည့္ေတာ့ rotating rectifier ထဲက diode အထြက္ ႀကိဳးတစ္ေခ်ာင္းက diode ရဲ႕ နႈတ္ခမ္းသားနဲ႔ ထိေပါက္ၿပီး arc ျဖစ္ထားတဲ့ အရာေတြ႕ရပါတယ္။ ေတြ႕တဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ ထိေန၊ short circuit ျဖစ္ေနတာ မရွိဘဲ လြတ္ေနပါတယ္။ External excitation ေပးလို႔ output voltage ထြက္တဲ့အတြက္ diode ေကာင္းမယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ ေသခ်ာေအာင္ diode ကို connection ျဖဳတ္ၿပီး diode ကို စစ္ၾကည့္ေတာ့လည္း ေကာင္းပါတယ္။

Insulation tape နဲ႔ ေသခ်ာေအာင္ပတ္၊ ျပန္တပ္ၿပီး ႀကိဳးေတြမထိေအာင္ေသခ်ာစီစဥ္ လိုက္ပါတယ္။ Fuse လဲၿပီး ထပ္စမ္းၾကည့္ေတာ့လည္း ထပ္ျပတ္ပါတယ္။

ဒါနဲ႔ ျပန္စဥ္းစားၾကည့္ပါတယ္။ Excitation current ကဘဲ ျမင့္ေနလို႔လား၊ AVR ထဲက မေကာင္းတာလား ကြဲျပားေအာင္ လုပ္ရပါေတာ့မယ္။ အလြယ္ဆုံးျဖစ္တဲ့ AVR excitation output ျဖစ္တဲ့ F+ , F- ႀကိဳးႏွစ္ေခ်ာင္းကို ျဖဳတ္လိုက္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ေခါက္ စက္ေမာင္းၾကည့္ေတာ့ fuse ထပ္ၿပီး ျပတ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ AVR မေကာင္းလို႔ဆိုတာ ဆုံးျဖတ္ႏိုင္ပါၿပီ။

ေသခ်ာေအာင္လို႔ battery နဲ႔ externally excitation ေပးၿပီး ထပ္စမ္းပါတယ္။ ဒီတစ္ခါ excitation current ကို တိုင္းထားၾကည့္ပါတယ္။ 400V output ထြက္တဲ့အခ်ိန္မွာ 2.4A ဘဲရွိပါတယ္။ သူ႔ name plate မွာရွိတဲ့ spec 2.6A အရ current မမ်ားပါဘူး။

ေနာက္တစ္ခုက ဒီ generator မွာ AVR ကို Auxiliary Winding ကေန power ေပးထားတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေသခ်ာေအာင္ Aux winding ကို open / short ရွိမရွိ တိုင္းၾကည့္ပါတယ္။ အဲဒါလည္း ေကာင္းေနပါတယ္။

ဒီေတာ့ စက္ခ်ဳပ္ကို အက်ဳိးအေၾကာင္း ရွင္းျပၿပီး ႐ုံးကို လွမ္းေျပာထားလိုက္ပါတယ္။ ဒီ AVR မ်ဳိး  spare ရွာထားဖို႔ေပါ့။ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ root cause ကို ေတြးၾကည့္ရယင္ ပထမ rectifier plate ျဖဳတ္၊ တပ္လုပ္တုန္းက မေသသပ္တဲ့အတြက္ diode ႀကိဳး မထိတထိ short ျဖစ္ၿပီး AVR ထိသြားတာ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္ external excitation ေပးတဲ့အခ်ိန္မွာ diode ႀကိဳးက ျပန္လြတ္သြားလို႔ output voltage ထြက္ႏိုင္တာ ျဖစ္မယ္လို႔ ဟူဆပါတယ္။

ေနာက္ရက္ AVR အသစ္ယူသြားၿပီး လဲေပးလိုက္ပါတယ္။ စမ္းၾကည့္ေတာ့ အားလုံး အဆင္ေျပပါတယ္။ Voltage လည္း ပုံမွန္ထြက္ပါတယ္။ Voltage / Frequency Hunting မရွိပါဘူး။ Load နဲ႔ စက္ခ်ဳပ္စိတ္ႀကိဳက္ စမ္းေပးခဲ့ပါတယ္။

[Unicode]
ဒီတစ်ခါ passenger သင်္ဘော တစ်စီးက အတွေ့အကြုံပါ။ အစက ကျွန်တော်တို့ ရုံးက တစ်ဖွဲ့ သွားပြီး deck generator ကို chemical cleaning သွားလုပ်ကြပါတယ်။ Chemical cleaning လုပ်တော့ generator ထိပ်ဘက်က အဖုံးဖွင့်၊ rotating rectifier plate ဖြုတ်၊ chemical ကို pressure နဲ့ မှုတ်ပြီး winding တွေကို clean လုပ်တာပါ။ ပြီးမှ vanish မှုတ်၊ hot blower မှုတ်ပြီး အခြောက်ခံတာပါ။ သူတို့နဲ့အတူ အိန္ဒြိယကုလား electrician တစ်ယောက်လိုက်ကူပေးပါတယ်။ လိုအပ်တဲ့ control cable တွေကို သူကကူပြီး ဖြုတ်၊ တပ် လုပ်ပေး ပါတယ်။ နောက် ၃ ရက်လောက်နေတော့ generator ပြန်စတာ voltage မထွက်တော့လို့ ကျွန်တော့်ကို လိုက်ကြည့်ပေးဘို့ ခေါ်တာနဲ့ လိုက်သွား ရပါတယ်။
ကျန်တဲ့ အဖွဲ့တွေ ပြန်သွားကြပါပြီ။ ကျွန်တော်နဲ့ mechanical section က philippino တစ်ယောက်နဲ့ စစ်ကြပါတယ်။ Generator အမျိုးအစားက Meccalte ပါ။ 1200 kVA လောက် ရှိပါတယ်။ အစဆုံး AVR အဝင်အထွက် ကြိုးတွေ မှန်ရဲ့လား စစ်ကြည့်ပါတယ်။  နောက် rotating rectifier ကြိုးတွေ စစ်ကြည့်ပါတယ်။ Megger တိုင်းကြည့်တော့ 0.3 MOhm လောက်ဘဲရှိလို့ လေပူ နဲ့ မှုတ်ပြီး ထားပါတယ်။ Chemical clean လုပ်ပြီးစမှာ moisture ရှိတော့ low insulation ဖြစ်လေ့ရှိပါတယ်။
အတော်လေးကြာလို့ Megger ပြန်တိုင်းကြည့်တော့ 20 MOhm လောက်ရှိသွားပါပြီ။ အဲဒီတော့မှ စက်မောင်းခိုင်းပြီး output voltage ကို စောင့်ကြည့်ပါတယ်။ 0V ဘဲထွက်ပါတယ်။ ဖြစ်နိုင်ချေတစ်ခုက residual magnetism ပျောက်သွားတာပါ။ ဒါကြောင့် field flashing လုပ်ကြည့်ဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါတယ်။ Portable 9V battery မပါလာလို့ သူတို့ engine starting မှာသုံးတဲ့ battery တွေနဲ့ excitation ပေးဖို့ ပြင်ဆင်ပါတယ်။ Wire ကြိုး အသေး ၂ ချောင်းကို AVR အထွက် F+, F- နဲ့ ဆက်လိုက်ပါတယ်။ ပြီးတော့ 12 V battery ရဲ့ terminal တွေနဲ့ ဆက်လို့ရအောင် အဆင်သင့် လုပ်ထားပါတယ်။ နောက်ပြီး စက်ကို မောင်းခိုင်းလိုက်ပါတယ်။ Idle speed ကနေ rated speed တင်ပြီး RPM 1500 ပြည့်တဲ့ အချိန်မှာ စောစောက excitation coil နဲ့ ဆက်ထားတဲ့ ကြိုးနှစ်ချောင်းကို + , - မှန်အောင် 12V battery နဲ့ ဆက်ပေးလိုက်တော့ 400V ထွက်ပါတယ်။ ပြန်လွှတ်လိုက်တော့ voltage ပြန်ကျသွားပါတယ်။
ဒီ generator က AVR နဲ့ voltage build up လုပ်ပေးတဲ့ အမျိုးအစားပါ။ အခု field flashing  လုပ်ပေးတဲ့ အချိန်မှာ voltage တက်လာတယ်ဆိုတော့ generator အပိုင်းကကောင်းနေတဲ့ သဘောပါ။ ဒါဆိုယင် AVR က excitation ထုတ်မပေးတာပေါ့။ AVR က ဘာလို့ excitation မထွက်တာလဲ ဆိုတာ ဖြစ်နိုင်ချေတွေ စဉ်းစားကြည့်ပါတယ်။ ၁) AVR မကောင်းလို့လား ၂) AVR power supply မရလို့လား။ ၃) AVR ရဲ့ interlock တွေက ဖြတ်ချနေလို့လား။ တစ်ခုခုပေါ့။
 AVR ကောင်းမကောင်း မသိနိုင်ခင် အလွယ်စစ်လို့ရတဲ့ AVR ပေါ်က fuse ကိုစစ်ကြည့်တော့ ပြတ်နေတာ တွေ့ပါတယ်။ ဒါနဲ့ F+, F- ကြိုးကို ဖြုတ်ပြီး short ရှိမရှိ တိုင်းကြည့်တော့လည်း ကောင်းပါတယ်။ Ground နဲ့ Megger test လုပ်တော့လည်း clear ဖြစ်တယ်ဆိုတော့ fuse လဲပြီး ပြန်စမ်းကြည့်ဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါတယ်။ ဒါနဲ့ Ampere တူတဲ့ fuse လဲတပ်လိုက်ပါတယ်။ ပြီးတာနဲ့ စက်မောင်းလိုက်တော့ fuse ပြတ်သွားပါတယ်။ ဒါနဲ့ သေချာအောင် exciter ကိုစစ်ကြည့်တော့ rotating rectifier ထဲက diode အထွက် ကြိုးတစ်ချောင်းက diode ရဲ့ နှုတ်ခမ်းသားနဲ့ ထိပေါက်ပြီး arc ဖြစ်ထားတဲ့ အရာတွေ့ရပါတယ်။ တွေ့တဲ့ အချိန်မှာတော့ ထိနေ၊ short circuit ဖြစ်နေတာ မရှိဘဲ လွတ်နေပါတယ်။ External excitation ပေးလို့ output voltage ထွက်တဲ့အတွက် diode ကောင်းမယ်လို့ ယူဆပါတယ်။ သေချာအောင် diode ကို connection ဖြုတ်ပြီး diode ကို စစ်ကြည့်တော့လည်း ကောင်းပါတယ်။ Insulation tape နဲ့ သေချာအောင်ပတ်၊ ပြန်တပ်ပြီး ကြိုးတွေမထိအောင်သေချာစီစဉ် လိုက်ပါတယ်။ Fuse လဲပြီး ထပ်စမ်းကြည့်တော့လည်း ထပ်ပြတ်ပါတယ်။
ဒါနဲ့ ပြန်စဉ်းစားကြည့်ပါတယ်။ Excitation current ကဘဲ မြင့်နေလို့လား၊ AVR ထဲက မကောင်းတာလား ကွဲပြားအောင် လုပ်ရပါတော့မယ်။ အလွယ်ဆုံးဖြစ်တဲ့ AVR excitation output ဖြစ်တဲ့ F+ , F- ကြိုးနှစ်ချောင်းကို ဖြုတ်လိုက်ပါတယ်။ နောက်တစ်ခေါက် စက်မောင်းကြည့်တော့ fuse ထပ်ပြီး ပြတ်ပါတယ်။ ဒီတော့ AVR မကောင်းလို့ဆိုတာ ဆုံးဖြတ်နိုင်ပါပြီ။
သေချာအောင်လို့ battery နဲ့ externally excitation ပေးပြီး ထပ်စမ်းပါတယ်။ ဒီတစ်ခါ excitation current ကို တိုင်းထားကြည့်ပါတယ်။ 400V output ထွက်တဲ့အချိန်မှာ 2.4A ဘဲရှိပါတယ်။ သူ့ name plate မှာရှိတဲ့ spec 2.6A အရ current မများပါဘူး။
နောက်တစ်ခုက ဒီ generator မှာ AVR ကို Auxiliary Winding ကနေ power ပေးထားတာ ဖြစ်တဲ့အတွက် သေချာအောင် Aux winding ကို open / short ရှိမရှိ တိုင်းကြည့်ပါတယ်။ အဲဒါလည်း ကောင်းနေပါတယ်။
ဒီတော့ စက်ချုပ်ကို အကျိုးအကြောင်း ရှင်းပြပြီး ရုံးကို လှမ်းပြောထားလိုက်ပါတယ်။ ဒီ AVR မျိုး  spare ရှာထားဖို့ပေါ့။ ဖြစ်နိုင်တဲ့ root cause ကို တွေးကြည့်ရယင် ပထမ rectifier plate ဖြုတ်၊ တပ်လုပ်တုန်းက မသေသပ်တဲ့အတွက် diode ကြိုး မထိတထိ short ဖြစ်ပြီး AVR ထိသွားတာ ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ နောက် external excitation ပေးတဲ့အချိန်မှာ diode ကြိုးက ပြန်လွတ်သွားလို့ output voltage ထွက်နိုင်တာ ဖြစ်မယ်လို့ ဟူဆပါတယ်။
နောက်ရက် AVR အသစ်ယူသွားပြီး လဲပေးလိုက်ပါတယ်။ စမ်းကြည့်တော့ အားလုံး အဆင်ပြေပါတယ်။ Voltage လည်း ပုံမှန်ထွက်ပါတယ်။ Voltage / Frequency Hunting မရှိပါဘူး။ Load နဲ့ စက်ချုပ်စိတ်ကြိုက် စမ်းပေးခဲ့ပါတယ်။